MỞ ĐẦU – TIỀN CÓ THỂ DÙNG ĐỂ CHIA SẺ
Bạn có bao giờ nghĩ rằng những đồng tiền nhỏ bé mà mình đang cầm trong tay có thể làm được điều gì lớn lao? Một bạn học sinh lớp 3 từng kể: “Con không cần mua bánh kẹo hôm nay vì con muốn để dành tiền giúp bạn không có cặp sách.” Câu nói ấy giản dị nhưng khiến ai nghe qua cũng lặng đi. Bởi đôi khi, lòng tốt được bắt đầu từ những điều rất nhỏ – như một đồng tiền.
Ở lứa tuổi tiểu học, học sinh dần tiếp xúc với tiền tiêu vặt, với mua sắm và các lựa chọn cá nhân. Nhưng bên cạnh việc học cách tiết kiệm và tiêu tiền hợp lý, các em cũng cần được nuôi dưỡng một bài học lớn hơn – rằng tiền không chỉ để phục vụ bản thân, mà còn có thể trở thành món quà chia sẻ yêu thương.
Tiền – với người lớn – có thể là hóa đơn, là chi phí, là giá cả. Nhưng với trẻ em, đó là công cụ của ước mơ: mua một món đồ chơi yêu thích, một cuốn truyện tranh mới. Và nếu được hướng dẫn đúng, tiền còn có thể trở thành cây cầu kết nối giữa hai tâm hồn, giữa người cho và người nhận – một cách âm thầm nhưng rất cảm động.
Hãy tưởng tượng lớp học nơi mỗi học sinh đều biết dành lại một phần nhỏ tiền tiêu vặt của mình để giúp bạn gặp khó khăn. Không có ai ép buộc, không có phần thưởng cụ thể – chỉ có niềm vui khi được thấy bạn cười, bạn có thêm bút viết, áo ấm hay một quyển truyện mới. Chính sự tự nguyện đó mới là điều tạo nên giá trị.
Dạy học sinh tiểu học về tài chính không chỉ là nói về cách dùng tiền, mà là cách sống cùng tiền. Làm sao để mỗi đồng tiền không chỉ được tiêu hợp lý, mà còn được gửi gắm lòng nhân ái. Làm sao để trẻ nhận ra: chia sẻ không khiến mình ít đi – mà khiến mình trở nên đầy đặn hơn về trái tim.
Tiết học hôm nay không dạy cách làm giàu bằng tiền bạc – mà là làm giàu bằng lòng tử tế. Và hành trình đó sẽ bắt đầu không bằng một bài kiểm tra, mà bằng một câu hỏi đầy cảm hứng: “Nếu con có 50.000 đồng hôm nay, con có thể làm gì để mang lại niềm vui cho người khác?”
TÀI CHÍNH GẮN VỚI LÒNG NHÂN ÁI
Tiền bạc – nếu không được hướng dẫn đúng – có thể khiến người ta trở nên ích kỷ, chỉ nghĩ cho riêng mình. Nhưng nếu được dạy dỗ bằng lòng yêu thương, trẻ nhỏ hoàn toàn có thể nhìn tiền như một công cụ để chia sẻ điều tử tế. Từ tiền tiêu vặt hằng tuần, một bạn nhỏ hoàn toàn có thể góp phần làm nên một câu chuyện ấm lòng.
Hãy hình dung: một bạn nhỏ dùng 3.000 đồng để góp vào mua hộp bút mới tặng bạn lớp bên. Một bạn khác bỏ ra 5.000 đồng để mua cuốn truyện cũ tặng bạn cùng xóm không có sách đọc. Đó đâu chỉ là những đồng tiền – đó là những tia nắng nhỏ gieo vào lòng người khác sự hy vọng, niềm vui và cảm giác được quan tâm.
Trong các lớp học, có biết bao khoảnh khắc đẹp: một bạn rút tiền trong ví, dù chỉ là vài ngàn, đặt vào chiếc hộp “chia sẻ yêu thương” mà chẳng ai yêu cầu. Một nhóm học sinh dùng tiền nuôi heo đất để mua quà Tết tặng bạn khó khăn. Không ai bắt buộc – các em chọn chia sẻ vì thấy đó là điều nên làm, điều tốt đẹp.
Để giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn, giáo viên có thể kể các câu chuyện thực tế như: một học sinh ở trường vùng cao không có áo ấm, được các bạn ở thành phố gửi tặng một chiếc áo do chính các bạn quyên góp từ tiền tiêu vặt. Hay một lớp học tổ chức hội chợ nhỏ, bán đồ handmade gây quỹ, sau đó dùng số tiền ấy mua dép mới cho các bạn học sinh nghèo. Những hành động tưởng như nhỏ ấy lại mang đến cảm giác ấm áp vô cùng.
Cũng chính từ những lần chia sẻ giản dị ấy, trẻ bắt đầu hiểu: tiền không chỉ mua được thứ mình muốn – mà còn có thể trao đi điều người khác cần, để mỗi đồng tiền, mỗi món đồ không còn là thứ thuộc về riêng mình – mà là chiếc cầu nối giữa trái tim này với trái tim khác.
MỘT PHẦN TIỀN – MỘT TẤM LÒNG
Học sinh tiểu học thường được ba mẹ cho một khoản tiêu vặt nhỏ. Có bạn dùng để mua đồ ăn sáng, có bạn dành để mua nhãn vở, sticker, truyện tranh. Nhưng bài học đặc biệt là: hãy thử trích một phần nhỏ xíu thôi – 1.000 đồng, 2.000 đồng – để cho đi.
Khi chia sẻ tiền bạc, điều ta gửi đi không chỉ là vật chất – mà là tấm lòng, là thông điệp: “Mình thấy bạn, mình quan tâm đến bạn, mình sẵn sàng chia sẻ cùng bạn.” Mỗi khi làm điều đó, trái tim ta trở nên dịu dàng hơn, rộng mở hơn.
Chia sẻ không làm bạn nghèo đi – trái lại, nó khiến bạn trở nên giàu có: giàu lòng nhân ái, giàu sự cảm thông, giàu giá trị.
Thầy cô và phụ huynh có thể giúp học sinh hình dung cụ thể hơn: hãy tưởng tượng mỗi tuần bạn bớt lại 2.000 đồng, sau một tháng, bạn có thể góp 8.000 đồng – đủ mua một quyển vở cho bạn nhỏ chưa có điều kiện học hành đầy đủ. Nếu cả lớp cùng góp, con số ấy không còn nhỏ nữa. Đó chính là sức mạnh của sự đồng lòng và tình người.
Giáo viên cũng có thể khuyến khích học sinh chia sẻ lại cảm xúc sau khi cho đi một phần tiền: “Khi con bỏ vào hộp chia sẻ 5.000 đồng tuần rồi, con thấy sao? Con có tiếc không, hay con thấy vui hơn khi nghĩ đến bạn sẽ được nhận?”. Chính trong những phút suy ngẫm ấy, học sinh sẽ thấm sâu hơn bài học về niềm vui khi được trao tặng – một niềm vui lâu dài và đầy cảm hứng.
Và rồi sẽ có những lúc, chính người từng nhận được chia sẻ sẽ trở thành người biết cho đi. Một bạn từng được nhận sách cũ từ lớp trước, nay lại bỏ tiền mua bút tặng bạn mới. Một bạn từng được lớp hỗ trợ áo đồng phục, nay đề xuất góp phần quỹ mua bánh trung thu cho bạn khó khăn khác. Đó là khi hành động đẹp trở thành vòng tròn lan tỏa, không dừng lại ở người đầu tiên, mà tiếp tục sống trong trái tim người tiếp theo.
Hãy dạy học sinh rằng: dù là học sinh lớp 2, lớp 3, bạn vẫn có thể là người tử tế, có trái tim biết nghĩ cho người khác. Và đôi khi, việc làm nhỏ của bạn sẽ là ánh sáng cho một ngày tối trời của ai đó.
HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
Những bài học giá trị chỉ thực sự được khắc ghi khi học sinh được trải nghiệm và thực hành. Vì vậy, việc thiết kế các hoạt động cụ thể không chỉ giúp các em ghi nhớ sâu sắc hơn, mà còn khơi dậy cảm xúc tích cực, nuôi dưỡng sự chủ động và niềm vui khi được trao đi.
a. Hộp tiết kiệm chia sẻ – nơi nuôi dưỡng những điều tốt đẹp
Mỗi lớp học có thể đặt một chiếc hộp nhỏ xinh, dán dòng chữ “Hộp chia sẻ yêu thương”. Mỗi tuần, các bạn có thể bỏ vào hộp vài đồng lẻ – hoàn toàn tự nguyện. Cuối tháng, lớp cùng quyết định sẽ dùng số tiền ấy làm gì: mua sách tặng bạn nghèo, góp vào phiên chợ 0 đồng, hay gửi về miền quê nơi học sinh còn thiếu thốn.
Giáo viên nên tổ chức cho học sinh chia nhóm nhỏ để thảo luận và đề xuất phương án sử dụng tiền trong hộp, sau đó cả lớp sẽ biểu quyết. Việc để các em tự quyết định giúp tăng tính chủ động và khuyến khích các em chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình. Mỗi nhóm cũng có thể thiết kế báo tường nhỏ để kể lại “Hành trình của hộp yêu thương” sau mỗi tháng.
Hành động tuy nhỏ – nhưng ý nghĩa lại lớn. Bởi nó dạy trẻ rằng: mọi sự sẻ chia đều bắt đầu từ lòng tự nguyện. Và khi được làm chủ hành động của mình, trẻ sẽ học cách tự chịu trách nhiệm, tự nuôi dưỡng tình yêu thương.
b. Truyện tranh “Mình đã giúp bạn thế nào?”
Không cần phải là họa sĩ giỏi, mỗi học sinh đều có thể vẽ một câu chuyện: mình đã giúp bạn thế nào bằng đồng tiền nhỏ của mình. Một cái bánh chia đôi, một hộp màu chia sẻ, một cuốn truyện tặng bạn dịp sinh nhật…
Từng nét vẽ, từng lời kể, từng khung hình – là từng mảnh ghép của lòng tốt. Những bức tranh ấy được trưng bày trong lớp, tạo nên một không gian nơi yêu thương được viết bằng tay – và bằng trái tim.
Giáo viên có thể khuyến khích học sinh kể lại câu chuyện bằng lời nói, tổ chức hoạt động “đọc truyện đồng cảm”, nơi học sinh lắng nghe câu chuyện của nhau và cảm nhận niềm vui khi giúp đỡ. Những khoảnh khắc này không chỉ giúp học sinh thể hiện bản thân mà còn rèn luyện kỹ năng giao tiếp, đồng cảm và thấu hiểu.
Các hoạt động này, khi được duy trì đều đặn, không chỉ dừng lại ở bài học tài chính mà còn trở thành văn hóa lớp học – nơi mỗi hành vi tốt đẹp được nhìn nhận, ghi nhớ và lan tỏa.
GIÁ TRỊ SỐNG GIEO TỪ VIỆC CHIA SẺ
Chia sẻ không chỉ giúp người khác bớt đi phần nào khó khăn, mà còn là chiếc gương phản chiếu vẻ đẹp của một tâm hồn. Khi học sinh biết chia sẻ từ những hành động nhỏ nhất, các em đang gieo vào lòng mình những hạt giống của lòng nhân ái, sự tử tế và trách nhiệm xã hội.
1. Gắn kết bạn bè – nuôi dưỡng tình cảm Khi một bạn trong lớp chia sẻ chiếc bút cho bạn khác đang quên mang, hay góp phần tiền nhỏ vào món quà sinh nhật tập thể, đó là lúc mối quan hệ trong lớp trở nên ấm áp hơn. Chia sẻ tạo nên cầu nối vô hình giữa trái tim này với trái tim khác. Lớp học sẽ không chỉ là nơi học chữ, mà còn là nơi học làm người.
2. Rèn luyện sự quan tâm và quan sát người khác Để chia sẻ, trước tiên ta phải nhìn thấy người khác. Một học sinh biết quan sát sẽ nhận ra: bạn kia hôm nay không có hộp màu, bạn nọ lặng lẽ vì mất dép. Và chính những ánh mắt biết quan sát ấy là nền tảng để các em trở thành người thấu cảm, biết để ý, biết hành động vì cộng đồng.
3. Học cách cho đi không tính toán Không phải mọi điều cho đi đều được nhận lại, nhưng chính điều đó làm nên vẻ đẹp của lòng nhân ái. Khi trẻ cho đi mà không mong đền đáp, các em học cách sống chân thành. Những giá trị này sẽ theo trẻ suốt đời – như nền móng cho một nhân cách bền vững.
4. Tự tin và tự hào về bản thân Thật tuyệt vời khi một học sinh tiểu học có thể nói: “Tuần trước con góp tiền mua sách cho bạn ở vùng cao”, hay “Con tặng bạn cây bút mà con thích nhất”. Những câu nói ấy không chỉ khiến người lớn cảm động, mà còn giúp trẻ xây dựng niềm tin vào bản thân, thấy rằng mình cũng có thể làm điều tốt, dù nhỏ bé.
5. Trở thành người truyền cảm hứng Một hành động đẹp có thể lan tỏa. Một bạn chia sẻ hôm nay sẽ là người nhắc nhở người khác về tình bạn, về lòng tốt. Những học sinh như vậy sẽ dần trở thành trung tâm kết nối yêu thương trong lớp – không phải vì thành tích học tập, mà vì trái tim nhân hậu.
Tất cả những giá trị ấy – sự cảm thông, nhân ái, trách nhiệm và lòng tự hào – đều bắt đầu từ một hành động nhỏ: chia sẻ. Và nếu được gieo từ sớm, được tưới bằng sự động viên, tán dương, thì những hạt giống ấy sẽ nảy mầm, lớn lên và trổ hoa trên hành trình trưởng thành của mỗi học sinh.
ỨNG DỤNG THỰC TẾ – ĐƯA LÒNG NHÂN ÁI VÀO CUỘC SỐNG HẰNG NGÀY
Hãy đưa bài học vào đời sống hằng ngày, để lòng tốt không nằm trên giấy mà lan tỏa trong từng hành vi:
- Góp tiền cùng lớp để mua sách cho bạn thiếu thốn, hoặc tặng quà trung thu cho học sinh miền núi.
- Cùng gia đình đi làm từ thiện, gửi vài nghìn đồng vào hộp quyên góp ở chùa, nhà thờ, hay tổ dân phố.
- Tặng đồ dùng còn tốt cho người cần – như chiếc áo ấm mùa trước, chiếc ba lô còn mới, quyển truyện bạn đã đọc xong.
- Làm nhật ký chia sẻ – mỗi tuần viết lại một điều tốt mình đã làm, một món đồ mình đã cho, một đồng tiền mình đã tặng.
- Tổ chức “Ngày cho đi” trong lớp – mỗi bạn mang một vật muốn chia sẻ: sách, bút, truyện, đồ chơi… không để đổi lại gì cả – chỉ để trao đi tình cảm.
Gắn kết với gia đình: Cha mẹ có thể cùng con tham gia các hoạt động như nấu cháo phát miễn phí, gói bánh tặng người vô gia cư, hoặc đơn giản là khuyến khích con chia sẻ phần tiền tiết kiệm cho một mục tiêu từ thiện gia đình thống nhất. Mỗi lần như thế, trẻ sẽ cảm thấy mình là một phần của điều tử tế, không chỉ ở lớp – mà cả trong gia đình.
Liên kết với cộng đồng địa phương: Học sinh có thể tham gia vào những chương trình từ thiện ở địa phương: ngày hội hiến máu, tuần lễ tặng quà cho người nghèo, góp quỹ học bổng cho học sinh vượt khó. Khi trẻ được đi cùng người lớn đến những nơi ấy, lắng nghe câu chuyện thật, nhìn thấy những hoàn cảnh thật – thì lòng nhân ái sẽ không còn là khái niệm trừu tượng, mà trở thành điều các em thật sự cảm nhận và muốn hành động.
Câu chuyện truyền cảm hứng: Ở một ngôi trường tiểu học tại huyện miền núi, học sinh lớp 4A đã cùng nhau nuôi heo đất trong suốt học kỳ đầu. Mỗi ngày, các em tiết kiệm 1.000 đồng từ tiền mua bánh, tiền lì xì hoặc nhặt ve chai. Cuối kỳ, lớp gom được hơn 1 triệu đồng – đủ để mua đồng phục, sách vở và giày dép cho 2 bạn khó khăn nhất lớp. Không ai bảo ai, nhưng bạn nào cũng cảm thấy tự hào – vì đã cùng nhau làm nên điều có ích, bằng chính sự sẻ chia nhỏ bé hằng ngày.
Bằng những hành động giản dị ấy, học sinh sẽ hiểu rằng chia sẻ là một phần tự nhiên của cuộc sống – và cho đi chính là cách làm cho trái tim mình lớn lên.
KẾT LUẬN – MỘT PHẦN TIỀN NHỎ, MỘT TRÁI TIM LỚN
Không phải khi lớn lên bạn mới có thể giúp đỡ người khác. Ngay từ khi còn nhỏ, với một khoản tiền nhỏ và một tấm lòng rộng mở, bạn đã có thể gieo hạt giống yêu thương. Khi một học sinh chia sẻ vài nghìn đồng, một chiếc bút, hay thậm chí chỉ là một tờ giấy trắng cho bạn mượn, thì đó chính là lúc lòng nhân ái đang được gieo trồng từ những điều nhỏ nhặt nhất.
Một đồng chia sẻ có thể giúp bạn có bút viết. Một món đồ chơi tặng đi có thể làm bạn cười. Một cuốn truyện được chuyền tay có thể thắp lên tình bạn. Và một câu chuyện được kể bằng tranh có thể khiến cả lớp cảm thấy ấm lòng. Giá trị không nằm ở số tiền, mà ở cảm xúc nó mang theo – cảm xúc được trao và được nhận. Điều quý giá ấy không thể đong đếm bằng tiền, mà bằng ánh mắt rạng ngời, nụ cười hào hứng và sự gắn kết lặng lẽ giữa những người nhỏ bé nhưng lớn lòng.
Chia sẻ không chỉ là hành động, mà còn là một thông điệp lặng lẽ nhưng đầy sức mạnh: “Tôi thấy bạn, tôi quan tâm đến bạn, và tôi muốn bạn vui.” Khi mỗi học sinh mang trong mình tinh thần ấy, lớp học sẽ trở thành nơi rộn ràng yêu thương, nơi trái tim các em cùng đập chung một nhịp. Từ một món đồ chia sẻ hôm nay, có thể một tình bạn đẹp sẽ bắt đầu, một tâm hồn sẽ được chữa lành, và một hành trình sống đẹp sẽ mở ra.
Giáo viên, phụ huynh và cộng đồng có thể là người gieo những mầm đầu tiên ấy – bằng cách tạo điều kiện, khơi gợi, khuyến khích và tôn vinh những hành động chia sẻ nhỏ nhất. Khi lòng tốt được công nhận và lan tỏa, học sinh sẽ biết rằng: việc làm tử tế của mình có ý nghĩa, dù âm thầm, dù không ai yêu cầu. Từ đó, các em sẽ có thêm động lực để tiếp tục sống đẹp và lan tỏa điều tử tế.
Hãy bắt đầu từ hôm nay – chia sẻ một phần tiền của bạn, một phần đồ vật bạn có, một phần trái tim bạn đang mang. Vì cuộc sống đẹp hơn, khi mỗi người đều học cách cho đi – từ những điều nhỏ nhất.
Trung tâm bồi dưỡng kỹ năng Thiên Tường ART